در این مطلب به بررسی اهمیت و جایگاه اسپرینکلرهای اتوماتیک در ساختمان‌های مسکونی می‌پردازیم. می‌خواهیم ببینیم در هنگام آتش سوزی در یک ساختمان بدون وجود اسپرینکلرهای اطفای حریق چه اتفاقی می‌افتد. و اینکه اگر همان ساختمان مجهز به اسپرینکلر بود چه تفاوتی با حالت بدون آن خواهد داشت.
از هنگام شروع آتشسوزی، زمان زیادی برای خروج از محل نداریم. حجم آتش هر لحظه بیشتر می‌شود. زمان دقیق شروع تا اتمام آتشسوزی را نمی‌توان به راحتی تخمین زد. در یک ساختمان مسکونی، وسایل مختلفی وجود دارد که با مواد مختلفی ساخته شده‌اند. به همین دلیل تعیین زمان دقیق در روند آتش سوزی بسیار دشوار است.
با توجه به این موضوع باید بدانیم که مواد مختلف بخصوص انواع پلاستیک‌ها و مشتقات نفتی، هنگام سوختن گازهای سمی آزاد می‌کنند. پس ممکن است قبل از گسترش آتش، به دلیل اثرات مخرب گازها و دودهای سمی، افراد جان خود را از دست بدهند. این دودها بسیار داغ و خفه کننده است. به همین دلیل براساس گزارش وبسایت NFPA، بسیاری از افراد نه به دلیل سوختن بلکه به دلیل خفگی قبل از گسترش حریق جان خود را از دست می‌دهند.
یکی از گازهای زیان آور و بسیار سمی، هیدروژن سیانید است. این سم خطرناک از سوختن مواد با پایه هیدورژن آزاد می‌شود.
در مراحل حاد آتش سوزی، دمای داخل ساختمان حتی به بیش از 500 درجه سانتیگراد می‌رسد. در این هنگام حرارت داخل ساختمان به حدی است اجسام به نقطه اشتعال رسیده و بدون تماس با آتش، شعله ور می‌شوند. به این حالت فلش اوور می‌گویند.
در نقطه فلاش اوور (flash over)، دمای داخل ساختمان بین 480 تا 815 درجه سانتیگراد است. در این حالت سطح اکسیژن بسیار کاهش می‌یابد؛ به محض باز شدن یک در یا شکستن یک پنجره و با هجوم هوای تازه به سمت حریق، وقوع انفجار محتمل خواهد بود.
پوست بدن انسان نیز حداکثر تا 70 درجه سانتیگراد گرما را تحمل می‌کند. اما پس از آن به تدریج شروع به سوختن می‌کند. یعنی در حالت فلاش اوور در دماهای بیش از 480 درجه، هیچ انسان یا جانداری زنده نخواهد ماند.
همچنین فولادهای ساختمانی با عبور از دمای 500 درجه سانتیگراد به تدریج نرم شده و بیش از نیمی از مقاومت خود را از دست می‌دهند. به همین دلیل، فروریختن ساختمان‌های بلندمرتبه در آتش سوزی‌های بزرگ امری محتمل و شایع است.
بیایید در ادامه ببینیم هنگام یک آتش سوزی واقعی چه اتفاقی می‌افتد. در نهایت به راهکار مناسبی برای جلوگیری از این گونه اتفاقات برسیم.
پیشنهاد مطالعه: باورهای غلط در مورد سیستم اسپرینکلر اطفای حریق
داستان یک آتش سوزی
تصور کنید گوشی موبایل خود را با شارژر به پریز برق متصل کرده‌اید. پس از مدتی باتری پر می‌شود. به یاد بیاوریم که گوشی، تبلت و سایر وسایل الکترونیکی، گاها مدت های طولانی و به دور از چشم ما به شارژرها متصل هستند. این تجهیزات در صورت وجود هرگونه نقص فنی در شارژر، پریز یا باتری، پس از پرشدن باتری به تدریج شروع به گرم شدن می‌کند. این گرما ممکن است هرلحظه باعث انفجار باتری و شروع آتش سوزی شود.
باتری‌های لیتیوم-یون در هنگام Over Charge ممکن است هر لحظه منفجر شوند. بنا به گزارشات سازمان آتش نشانی تهران در چند سال اخیر، آتشسوزی در اثر نوسانات شارژر و یا نقص در باتری وسایل الکترونیکی، یکی از رایج ترین علل آتش سوزی در کلان شهر تهران بوده است.
با ما همراه باشید تا سناریو انفجار باتری گوشی موبایل و شروع آتش سوزی را با فرض عدم وجود ساکنین واحد مسکونی بررسی کنیم. زمان بندی زیر بر اساس آمار و آتشسوزی های شبیه سازی شده در نظر گرفته شده است.
30 ثانیه: قسمتی از فرش، مبل یا گوشه‌ای از پرده‌ها شروع به سوختن می‌کند.
1:04 : قسمت زیادی از مبل یا پرده می‌سوزد و آتش در حال گسترش بیشتر است. دمای اتاق هم به تدریج زیاد می‌شود.
1:35 : دمای نزدیک به مبل بیش از 80 درجه است. دود تمام اتاق را پر کرده و نفس کشیدن را مشکل می‌کند.
1:50 : تشخیص دهنده دود در منزل اخطار می‌دهد. اما هیچکس در منزل نیست که به این اتفاق واکنش نشان دهد.
2:30 : هم اکنون در اتاق نشیمن دما به بیش از 200 درجه سانتیگراد رسیده است. آتش با سرعت به سایر اتاق‌های ساختمان، شعله می‌کشد.
3:00: حجم دود و شعله‌های آتش به حدی است که از بیرون آپارتمان رویت خواهد شد. در این لحظه همسایه‌ها آتش سوزی را از یکی از پنجره‌های ساختمان می‌بینند و به آتش نشانی خبر می‌دهند.
3:10 : آتش در کل ساختمان زبانه می‌کشد؛ به دلیل تجمع دود و گازهای سمی، ورود به ساختمان جهت اطفای حریق، به سادگی امکان پذیر نیست.
3:40 : سرانجام اطلاعات مکان آتش سوزی توسط آتش نشانی دریافت شده و اکیپ اطفای حریف به محل اعزام می‌گردد.
4:00 : دمای داخل ساختمان به بیش از 400 درجه رسیده است. کمی کمتر یا بیشتر از این درجه حرارت، فشار گرادیان حرارتی به حدی می‌رسد که باعث شکستن شیشه پنجره‌ها می‌شود. با هجوم هوای آزاد و اکسیژن، وضعیت داخل ساختمان به نقطه فلاش اوور (flash over) رسیده و منفجر می‌شود. نیروی این انفجار فراتر از حد تصور است. این اتفجار می‌تواند در و پنجره‌ها را از جا در بیاورد یا حتی باعث شروع فرو ریزی کل ساختمان شود.
4:33 : تا این لحظه هیچ اقدامی برای کنترل یا اطفای آتش سوزی انجام نشده است. همچنین از زمان فعال شدن نشانگر دود تا وقتی که آتش سوزی از بیرون قابل رویت شود، بیش از 2.5 دقیقه طول می‌کشد.
5:40 : اولین ماشین‌های آتش نشانی به محل حریق می‌رسند. البته با این فرض که خوش شانس هستید و آنها در ترافیک گیر نکرده‌اند.
حداکثر تا 15 دقیقه (در صورت عدم وقوع فلش اوور): آتش کاملا خاموش شده است (با فرض عدم گسترش به طبقات دیگر). اما آپارتمان شما کاملا در آتش سوخته است.
همچنین در صورت وقوع فلش اوور در محل آتش سوزی، با توجه به محتمل بودن فروریزش ساختمان، عملیات اطفا بسیار پیچیده و سخت شده و عملا کار زیادی به جز اطفای بقایای آتش سوزی از دست نیروهای آتش نشانی بر نمی‌آید.
حال مناسب‌ترین راهکار برای جلوگیری از این‌گونه حوادث فاجعه‌بار چیست؟
با بررسی خط سیر زمانی آتش سوزی به این نتیجه می‌رسیم که حتی 1 ثانیه هم برای حفظ ایمنی جانی افراد در خطر آتش سوزی بسیار حیاتی است.
شاید شما نتوانید تا 10 دقیقه (یا بیشتر) منتظر ماشین آتش نشانی باشید. باید گزینه بهتری برای کنترل و خاموش کردن آتش در مراحل اولیه وجود داشته باشد. در غیر اینصورت اطفای حریق بسیار دشوار خواهد شد.
یکی از بهترین، ایمن‌ترین و ساده‌ترین روشها برای پیشگیری از حریق، استفاده از سیستم‌های اطفای حریق برپایه اسپرینکلر است. مکانیزم عملکرد اسپرینکلرها کاملا اتوماتیک و مستقل از الکتریسیته و عوامل انسانی است. اسپرینکلرها به محض روشن شدن آتش و بالارفتن دما، براساس دمای طراحی فعال شده و آتش را در مراحل اولیه کنترل یا کاملا خاموش می‌کنند.
مقایسه فرآیند اطفای حریق توسط آتش نشانی با اطفای حریق توسط اسپرینکلر اتوماتیک در یک منزل مسکونی
اسپرینکلرها حتی وقتی که شما در منزل حضور ندارید هم مراقب ایمنی ساختمان هستند. آنها هر لحظه و در هر شرایطی آماده به کار هستند.
با نصب یک سیستم اسپرینکلر اتوماتیک خیالتان از بروز هر گونه حریق راحت خواهد بود. نیازی نیست نگران به موقع رسیدن آتش نشانی باشید. تا رسیدن آنها، اسپرینکلر می‌تواند آتش را کنترل کند.
با وجود اسپرینکلرها شاید فرش و مبل‌های شما بسوزند اما قبل از گسترش آتش به سایر نقاط آپارتمان، توسط نزدیک‌ترین اسپرینکلر به محل آتش سوزی، کنترل یا خاموش می‌گردد. اسپرینکلرها کمک می‌کنند تا دودهای سمی و هوای داغ ناشی از آتش سوزی، کنترل شده و فرصت کافی برای خروج ساکنین از داخل ساختمان داشته باشیم.
براساس تحقیقات انجام گرفته توسط NFPA (انجمن ملی حفاظت از حریق آمریکا) حدود 75% از آتش سوزی‌ها فقط با یک یا حداکثر 2 اسپرینکلر اتوماتیک، کنترل و اطفا شده‌اند. همچنین با نصب اسپرینکلرها، فروریختن ساختمان ناشی از آتش سوزی تا 92% کاهش می‌یابد.
اسپرینکلر اتوماتیک آریا کوپلینگ
آریاکوپلینگ تولید کننده تخصصی اسپرینکلر در ایران است. اسپرینکلرهای آریا کوپلینگ با برند آریا از بهترین مواد اولیه و براساس الزامات استانداردهای روز دنیا و دارای استاندارد ملی ایران و تاییدیه سازمان ملی آتش نشانی تولید می‌گردند.
کارخانه آریاکوپلینگ به خط تولید پیشرفته، پرسنل مجرب و حرفه‌ای و آزمایشگاه کنترل کیفیت مجهز است. روش آریا کوپلینگ در کنترل کیفیت محصولات، برپایه نمونه گیری نیست؛ بلکه تک تک محصولات توسط پرسنل کنترل کیفیت بررسی و تایید می‌شوند.
هم اکنون انواع اسپرینکلر اتوماتیک آریا با اندازه رزوه، نرخ تخلیه و درجه حساسیت و رنگهای روتین و سفارشی مختلف در مجموعه آریا کوپلینگ تولید می‌گردند. شما می‌توانید به صفحه محصولات و بخش اسپرینکلر وبسایت ما مراجعه کرده و اسپرینکلر متناسب با ویژگی‌های پروژه خود را سفارش دهید.
